Roubini: Kłopoty świata i Polski w kryzysie pandemicznym
Słynny amerykański ekonomista Nouriel Roubini, człowiek, który przewidział kryzys na rynkach finansowych w 2008 roku, znowu ostrzega przed poważnymi kłopotami
Zdaniem Roubiniego, obecna pandemia będzie mieć znaczny wpływ na globalną gospodarkę, co spowoduje problemy natury ekonomicznej i społecznej.
Wiele osób przez długi czas będzie bezrobotnych, a w krajach biedniejszych społeczeństwo powróci wręcz do stanu ubóstwa. Będą trwałe zmiany w sposobie życia, nauki, robienia zakupów i pracy. Więcej rzeczy będziemy robić online, z domu, a bezpośrednie kontakty pomiędzy ludźmi zostaną ograniczone. Dziedziny takie jak hotelarstwo, turystyka, transport lotniczy doznają długotrwałego uszczerbku. Wystąpi wielki wzrost długu publicznego, gdyż zarówno rządy, jak i sfera prywatna zareagują zwiększeniem deficytów budżetowych. Jednak długi te mogą pozostać niezrównoważone. Wraz z upływem czasu, kryzys może prowadzić do niższego potencjalnego wzrostu.
Nowy ład gospodarczy
Czeka nas także rozwój zimnej wojny między Stanami Zjednoczonymi a Chinami i idący w ślad za nią podział w gospodarce światowej, ponieważ nowa zimna wojna w handlu, technologii, informacji i geopolityce przybierze na sile. W rezultacie wszystkie kraje staną się bardziej protekcjonistyczne, gdyż będą usiłowały chronić własnych pracowników i rodzime firmy.
Powtarzalność pandemii
Musimy się również liczyć z faktem, że pandemie będą się powtarzać. Istnieją naukowe dowody na to, że są one powodowane między innymi przez globalne zmiany klimatyczne oraz przez niszczenie ekosystemów zwierzęcych. Przenoszenie chorób odzwierzęcych na człowieka staje się częstsze, ponieważ zwierzęta z patogenami żyją bliżej hodowlanego bydła i ludzi.
Szczepionka
Jeżeli w ogóle uda nam się opracować skuteczną szczepionkę, zobaczmy, czy będziemy też w stanie produkować ją w skali masowej dla miliardów ludzi. Wtedy okaże się też, czy przyjmowanie szczepionki trzeba będzie powtarzać, ze względu na pojawianie się odmian wirusa Covid lub nowych, podobnych wirusów. Ale tak czy inaczej, będziemy mieli do czynienia z ogromnymi wstrząsami natury gospodarczej, społecznej i politycznej.
Nowe stosunki społeczne
Skutkiem pandemii będzie większe zadłużenie, wyższe bezrobocie, większe nierówności społeczne, a więc i większe niepokoje. Wzrośnie stopień niepewności. Już teraz wiele firm zwalnia pracowników, z których część zatrudnia z powrotem jako pracowników tymczasowych. W miejsce stałego zatrudnienia zaczyna przeważać zatrudnienie na część etatu, na godziny, na zlecenie. W coraz większym stopniu sięga się po usługi zewnętrzne świadczone przez freelacerów.
Wielką zmianę niesie też ze sobą coraz szersze zastosowanie sztucznej inteligencji, robotyki i automatyzacji, które niszczą miliony miejsc pracy. Zjawisko to tylko się nasili z powodu zagrożeń wynikających z kryzysu, który tym samym wyzwoli daleko głębsze zmiany społeczne. Rządy na zachodzie najpewniej odejdą od liberalnej demokracji, staną się bardziej populistyczne, nacjonalistyczne, protekcjonistyczne. Zdaniem Roubiniego, w przyszłości zobaczymy jeszcze więcej szkód wyrządzanych przez wpływ coraz częstszych pandemii, które będą powodować poważniejsze niż obecnie szkody gospodarcze, finansowe i społeczne.
Na Zachodzie zostały nagromadzone tak wielkie długi prywatne i publiczne, że z czasem mogą się one okazać nie do utrzymania. Wzrost stymulowany poprzez globalizacje, migracje i technologie doprowadziły do pogłębienia nierówności dochodów i majątku, co z kolei wiedzie do niepokojów społecznych. Na całym świecie tradycyjnej demokracji liberalnej zagraża radykalny populizm, albo ze strony skrajnej lewicy, albo skrajnej prawicy.
Zaistniało zatem wiele skomplikowanych problemów, które stanowią wyzwanie dla tradycyjnych gospodarek rynkowych i liberalnych demokracji. Jakie są możliwe scenariusze na przyszłość? Nouriel Roubini ma dla świata, ale i dla Polski, pewne recepty.
